Laatst kwam er weer eens een gemeentelijke brief binnen. Een langverwacht antwoord op een ingediend principeverzoek en dan is het toch even spannend: kunnen we door of niet? Is het ja, is het nee? En warempel (of ja, warempel? Gelukkig gebeurt het vaker wel dan niet): het was een positief bericht. Of ja, was het dat ook echt? De ontwikkeling was ‘voorstelbaar’. Voorstelbaar. Het vereiste nog enige uitleg naar de klant. Wat bedoelen ze nu eigenlijk? Dan leg ik uit dat hier een ja, mits wordt bedoeld: wat je wil mag, onder voorwaarden.
Voorzichtig
‘Voorstelbaar’ geeft me al enige tijd kriebels. Er is zoveel voorstelbaar. Als ik mijn ogen sluit en eens flink ga fantaseren, dan kan ik me oneindig veel voorstellingen maken van dingen. Ik zie na zo’n brief ook de gemeentelijke toetsers voor me, de ogen dicht of minstens enigszins dichtgeknepen om tussen de oogharen door te visualiseren of wat deze klant vraagt geprojecteerd kan worden op de plek waar het om gaat. Maar het punt is nu dat de klant er niet om vraagt dat her en der de ogen dicht gaan, maar juist voluit open, om vooruit te kunnen kijken. Je wil liefst een volmondig ja, maar op zijn minst een ‘ja, mits’. Ja, ik ondersteun je idee. Maar je moet wel aan deze randvoorwaarden voldoen, anders wordt het alsnog een nee. Dát is duidelijk.
‘Voorstelbaar’ is de voorzichtigheid gevangen in één woord. Je hebt nog altijd geen ja gezegd. Je wekt er de indruk mee dat je nog altijd terug kunt: “Ik heb het me wel voorgesteld maar ik heb nooit gezegd dat ik het ook een goed idee vind”. Het geeft geen schwung, het inspireert voor geen meter.
Jargon
‘Voorstelbaar’ is jargon (=vaktaal die voor buitenstaanders moeilijk te volgen is) en jargon is onuitroeibaar. Dat geldt uiteraard niet alleen voor de bedrijfstak der overheid. Loop een willekeurig softwarebedrijf binnen en je oren staan te klapperen. Maar goed, ik kom uit en begeef mij in de ambtelijke wereld en daar is het zéker nog niet uitgeroeid. Zelf bezondig ik mij er ook vaak genoeg aan. Dan hoor ik mij aan de telefoon bijvoorbeeld zeggen: “Ik zal eens bij de gemeente sonderen of er alternatieve routes bewandeld kunnen worden.” De stilte aan de andere kant van de lijn drukt me dan meteen met de neus op de feiten. Soms corrigeer ik mezelf dan snel genoeg: “Oftewel: ik ga met de gemeente bespreken of het ook anders kan.”
Ooit heb ik in een schriftje teksten opgeschreven die ik tegenkwam bij de gemeente en waarvan ik dacht: dit mag niet verloren gaan voor de mensheid. Bijvoorbeeld: “Zowel van de ramingen opgenomen in de bijlage als van de ramingen opgenomen in het conceptvoorstel kunnen wij niet zeggen of ze bij benadering juist zouden kunnen zijn.” Heerlijk toch? Onlangs mocht ik weer een tijdje in een gemeentelijke organisatie rondlopen en daar hoorde ik op een gegeven moment: “Ik wilde even weten of de regiogriffiers in regionaal verband afspraken hebben gemaakt over het lokaal aanvliegen van de samenwerkingsagenda” en in een mail las ik: “Er is nog weinig tijd om de Omgevingswet te implementeren. Daarom is ervoor gekozen om een doorstart te maken waarin we programmatisch-projectmatig werken.” Dat vind ik al iets minder heerlijk. Wat in hemelsnaam betekent dit? Ik kan me er geen voorstelling bij maken.
Laten we het erop houden dat het de moeite waard is om de door ons gebezigde taal af en toe eens goed tegen het licht te blijven houden. En ‘Voorstelbaar’? Het hoort er nu eenmaal bij maar ik kan mij onvoorstelbaar goed voorstellen dat we dit woord gaan vervangen door een ander. Wie doet een voorstel?