Er is een politiek duider aan mij verloren gegaan: ik zat er warempel niet ver vanaf met mijn voorspelling van de uitslag. Tenminste, als het om de grote beweging gaat. Drie zetels verlies voor het CDA, Dorpspartij gelijk, en de winst ging naar VVD, D66 en Lokale Realisten. Die laatste twee had ik omgewisseld (2 om 3 zetels) en de winst van de VVD had ikzelf wat hoger ingeschat. Zwaar vergist heb ik mij domweg in de aantrekkingskracht van Sociaal Gemert-Bakel. Dus eigenlijk valt het nogal mee met mijn voorspellende gaven 🙂 De coalitie voorspellen is ook niet zo moeilijk trouwens: de oude + 1.

Miserabel bij deze verkiezingen is natuurlijk de lage opkomst en dat was in Gemert-Bakel niet anders. In sommige stembureaus lag het op 30%, nog niet eenderde. Ik denk dat daar in de komende jaren een project van gemaakt moet worden (aandrijving nodig? haha), om ervoor te zorgen dat je niet nog eens door een soort van ondergrens zakt, want die is met minder dan 50% toch wel bereikt. Maar ook al is het 55%, dan nog geven veel te weinig mensen zich over aan de democratie. Je kunt er neerbuigend over doen, je kunt je afkeren van ‘politieke spelletjes’, je kunt menen dat het toch niets uithaalt, maar ik ben er nog altijd van overtuigd dat de mensen die zich politiek activeren in overwegende mate het beste voor hebben met de Gemert-Bakelse gemeenschap en ik vind dat ze best wat meer ondersteund mogen worden voor hun bezigheden in de vorm van draagvlak in het stemhokje.

Misschien dat de populariteit van de uitslagenavond nog een boost gegeven kan worden. Onder het genot van een (gratis!) pilsje en hapje gespannen en ontspannen uitkijken naar weer een uitslag, ondertussen loerend naar de reacties van de politici en de coalitievormende bewegingen die zij na de einduitslag maken, wie wil dat nu niet? Nou, op dit moment ontzaglijk veel mensen, want ik was echt wel een van de weinigen die niet uit hoofde van zijn of haar functie daar was. Gelukkig waren daar mijn oud-collega’s van het gemeentehuis die hun vierjaarlijkse taak op het stembureau nog altijd met verve volbrengen en met wie het gezellig buurten was. Ik vond het – alhoewel niet zo spectaculair als in andere jaren door de volgens mij voor bijna iedereen verwachte uitslag – weer een leuke avond.

Over vier jaar weer! (Enne, Stefan: the floor is yours!:-)

De gang naar het rode potlood wordt al door menigeen gemaakt deze dagen, en ik ben er nog steeds niet helemaal uit. Er is geen voorman- of voorvrouw die mij in het bijzonder aanspreekt of bijzonder aansprekende resultaten heeft neergezet en via de inhoud ben ik nog niet helemaal tot een slotsom gekomen. Dan is nu de vraag: waar komt het op aan als ik me richt op de term ‘strategisch stemmen’?

Machtsbalans

Laten we even het spelletje spelen dat ik met mijn ene stem de macht heb om de krachtsverhouding te bepalen of bepalend bij te sturen. Dan zou ik – dat is me nu eenmaal van huis uit ingegeven – een stem bezijden de macht plaatsen. Dat betekent in Gemert-Bakelse kringen: niet op het CDA. Dit kost me niet veel moeite, aangezien ik noch op de persoon, noch op de inhoud omver geblazen ben door partij nummer 1 op de kieslijst. Ondanks mijn inspanningen afgelopen jaren om een boek over hun lokale boegbeeld te schrijven. 

Overigens denk ik dat de macht van het CDA niet wordt ingeperkt door wat ik met mijn stem doe. De partij doet er goed aan zich in te dekken voor een teleurstelling, is mijn welgemeende advies. Landelijk is het natuurlijk electoraal al huilen met de pet op, lokaal moeten we concluderen dat de mensen die het CDA-gezicht vormen zich eigenlijk nog helemaal moeten bewijzen. Dat was in het verleden anders, met Harrie Verkampen, Inge van Dijk en Anke van Extel-van Katwijk als ervaren sterkhouders. Interessant is het daarbij het proces-verbaal van de vorige verkiezingen er eens bij te pakken. De twee voornoemde dames haalden samen met Miranda de Ruiter 3145 stemmen van de 5539, dat is ruim 55%. Alle drie hebben ze de lokale politiek verlaten. Willeke van Zeeland was vier jaar geleden ook een behoorlijke stemmenstinger en ik dicht ze echt wel een mooie toekomst toe, maar de huidige lijsttrekker was in 2018 nog niet zo in trek. Dat wil niet alles zeggen (mensen stemmen nu eenmaal op lijst 1, nummer 1) maar gevoegd bij de landelijke trend en het feit dat het CDA haar 11 zetels de vorige keer mede te danken had aan twee restzetels denk ik: mwa.

Als ik denk in tegenmacht, dan zou ik VVD moeten stemmen. Ontegenzeggelijk is Jan Vroomans de politieke tegenstrever van het CDA die het meest in de picture stond de afgelopen jaren. Maar ik ga gewoon geen VVD stemmen. Ik doe het niet. Punt. Teveel de partij van ongemakkelijke posters, boter-op-het-hoofd-uitspraken, radicaal marktdenken en “Links is de schuld van alles, hoewel wij zelf al weet ik hoelang regeren”. Lokaal heeft last van landelijk, in mijn geval.

Voorspelling

Ondanks dat ík niet op Jan stem, verwacht ik dat best wel wat mensen in Gemert-Bakel dat wel gaan doen. De vier zetels waar de VVD op mikt, zouden best wel eens binnen handbereik kunnen zijn, al was het maar omdat de proteststemmers vier jaar geleden ook terecht konden bij Ton Vogels (toen Lokale Realisten/D66) en Jan Hoevenaars (toen SP) en dat is nu niet meer. De laatste partij (inmiddels Sociaal Gemert-Bakel geheten) valt terug vanwege alles-net-niet, ten faveure van de PvdA schat ik in. Die partij hoeft ‘maar’ 200 stemmen meer te krijgen dan de vorige keer voor een zetel en dat moet toch haalbaar zijn, zou je zeggen. Zeker met zo’n helder kasteelstandpunt. 

En de Dorpspartij? Ach ja, de Dorpspartij. In mijn geheugen scoren die altijd hetzelfde. Het kan een zeteltje meer of minder schelen, maar hun ‘fanbase’ is volgens mij hondstrouw, ik weet niet beter. Resteren nog D66 en de Lokale Realisten, gaandeweg tijdens de afgelopen rit gesplitst. Zij fladderen wat in het midden, waren oppositie maar begeven zich net zo gemakkelijk naar de andere kant na morgen, om de coalitie met CDA en VVD compleet/breed te maken. D66 lijkt me de wind mee te hebben vanuit Den Haag: hoewel de ongemakkelijke momenten zich ook daar aaneenrijgen, gaat de partij er lokaal toch wel iets van meepikken dat ze de tweede van het land zijn. 

Zodoende komt mijn persoonlijke peiling, geheel ontstaan in de krochten van mijn gedachten, niet stoelend op noemenswaardig succes bij dit soort raadspelletjes in het verleden, uit op de volgende zetelverdeling in de Gimmertse raad:

CDA                                         8

Dorpspartij                            4

VVD                                         4

PvdA                                        1

D66                                          3

Lokale Realisten                      2

Sociaal Gemert-Bakel             1

De oplettende lezer zal merken dat ik heel behendig van mijn eigen stemkeuze naar een algemene voorspelling ben gegaan in dit stukje tekst. Dat is bewust. Ik laat het nog even marineren, deductief komen we toch al best een eindje. Morgen zeg ik: dit wordt ‘m!

Eén ding staat als een paal boven water: stemmen zal ik. Want om niet mijn mening te mogen verkondigen over lokale aangelegenheden, dat is voor mij niet te verkroppen. En door niet te stemmen zou ik dat recht verspelen. Doe met mij mee en bezoek uw stembureau!

Er zijn gemeenteraadsverkiezingen geweest waarbij ik me in mijn keuze vooral heb laten leiden door de indruk die de betreffende politieke voorman of -vrouw achterliet in het lijsttrekkersdebat. Dit jaar red ik het daar niet mee. Dan moet het misschien tóch van de inhoud komen. Gelukkig voor mij en andere kiezers heeft het Gemerts Nieuwsblad de verkiezingsprogramma’s doorgenomen en de boel aardig op een rij gezet. Ik pik er eens een paar onderwerpen uit die mij aan het hart gaan: de visie op ruimtelijke ordening en dan met name het buitengebied, klimaat en natuur en het kasteel (woningbouw kwam al in mijn eerste verkiezingsblog aan bod).

Visie op het buitengebied

Zo, de boer is het haasje. Dat is wel mijn conclusie als ik de samenvatting lees van de standpunten. De intensieve veehouder althans, als het aan D66, Lokale Realisten, PvdA, Sociaal Gemert-Bakel en de VVD ligt. Het is natuurlijk een herkenbaar sentiment, actueel gevoed door de discussie over de uitbreiding van een Gemerts varkensbedrijf. Ik vind de benadering echter wat eng, niet spookhuis-eng maar: beperkt. Natuurlijk is dit een thema, maar er is zoveel meer aan de hand in het buitengebied. De al dan niet afgedwongen terugtrekkende beweging van de veehouderij roept allerlei nieuwe vragen op over de verdeling van de ruimte en de functies die met elkaar samen kunnen gaan en in welke vorm dit dan moet gebeuren. Ik zie daar niet heel veel van terug; misschien bij het CDA die het heeft over het herzien van het VAB-beleid, of bij Lokale Realisten die eigenlijk nog het meest de indruk wekken breed na te denken over een toekomstplan. Dat verengen zij dan wel weer tot zones rond kernen zonder uitbreiding van veehouderij ten faveure van andere functies (hé, waar hebben we dat eerder gehoord? En schuift de zone op zodra het dorp uitbreidt, net zolang tot we bij de bossen zijn aanbeland? En betekent het dat andere functies buiten die zone niet welkom zijn?), maar het begint wel bij denken in termen van visie natuurlijk. Ik zou dat als positief punt willen betitelen.

Klimaat en natuur

Dit alomvattende thema is alom aanwezig en dat maakt het ook misschien nu al wat ongrijpbaar of te onbepaald, eigenlijk nog voordat de noodzakelijke maatregelen goed en wel aan de orde zijn. Iedereen voelt wel dat er iets moet gebeuren, zeker ook ikzelf, maar de stap naar acties die verdergaan dan zonnepanelen en warmtepompen zet nog maar een handjevol mensen. Toch het nog meer moeten ‘verinnerlijken’ (om maar eens een lelijke term te gebruiken die ik van blok 1.3 van het eerste jaar Milieubeleid op de universiteit heb onthouden) en daar hoort een krachtig geluid bij vanuit de politiek. Voor mij zijn biodiversiteit, natuurontwikkeling en (zwerf)afval aansprekende onderwerpen waar de gemeenteraad ook echt een goede rol in kan spelen. 

Waar Lokale Realisten op het vorige thema zo goed bezig waren, is de samenvatting nu: “maak een aanspreekpunt voor advies over verduurzaming”. Ja, dat zal ze leren! De Dorpspartij komt met een ambitieus ogend idee om de natuurgebieden Stippelberg en Grotelse Heide te verbinden, maar volgens mij kun je nu van De Rips naar de Heikantseweg lopen over paden door de bossen en dan hoef je maar één keer de harde weg over. Ik word ook niet warmgemaakt door de samenvatting van de ideeën van het CDA, PvdA en VVD. Iets over luchtkwaliteit en regenwater afkoppelen. Slapjes. Eigenlijk valt op dit thema de samenvatting van D66 bij mij het meest in goede aarde: klimaat-robuuste inrichting, hergebruik in plaats van wegwerpen, gezonde leefomgeving, alle keuzes van vandaag moeten goed zijn voor morgen. Dat biedt aanknopingspunten denk ik. 

Het kasteel

Tsja, onze parel….. ik volg dit onderwerp natuurlijk nauwgezet zoals bekend. De politieke standpunten spitsen zich nu eigenlijk alleen maar toe op het wel of niet bebouwen van de landerijen. Qua inhoud heb ik daarover persoonlijk niet echt een uitgesproken mening (behalve over het bouwen op het voetbalveld, dat vind ik een verschrikkelijk idee), maar waar ik vooral geïnteresseerd in ben is het proces: welke rol neemt de gemeente op zich, nu al bekend is dat de tegenstanders hun messen slijpen en daarvoor genoeg munitie krijgen aangereikt door een gebrekkig proces en juridisch rammelende besluitvorming? Welke verantwoordelijkheid meent de gemeenteraad te hebben in dit majeure project: wil ze sturend aanwezig zijn om de herontwikkeling tot een goed einde te brengen of laten ze de projectontwikkelaar de kastanjes uit het vuur halen, jarenlang strijden in de rechtbanken en als het niet lukt jammer dan?

De PvdA heeft onbedoeld de grappigste opmerking van allemaal. Zij zijn ‘faliekant tegen het betrekken van de directe omgeving van het kasteel bij de plannen’. Verder weg van de geest van de omgevingswet (participatie!) kun je niet staan, haha. Maar ze bedoelen natuurlijk het bouwen in de directe omgeving van het kasteel. Ze zijn wel heel duidelijk en dichten de gemeenteraad een prominente rol toe in de verdere planvorming. Opvallend is dat de VVD blijkbaar geen mening heeft op dit thema, maar dat wordt verderop in de krant goedgemaakt. Of: goedgemaakt….woningbouw is alleen voorstelbaar als de ontwikkelaar geld tekort komt, zegt de partij. Geloof me: dat kan hij wel aantonen hoor. De VVD miskent daarmee – ondanks dat de provincie in dezelfde zin genoemd wordt – dat instemming verkrijgen vanuit Den Bosch moet voortkomen uit ruimtelijke, cultuurhistorische en landschappelijke kwaliteiten en niet uit geld.

Verder is de samenvatting vooral een opsomming vóór of tegen bebouwing. Nou ja, vóór wordt eigenlijk nergens direct genoemd, maar neem maar van mij aan dat CDA’s ‘Behoud door ontwikkeling’ precies dat betekent. Dat kán, maar door de belabberde aansturing van het kasteelplan vanuit het gemeentehuis door achtereenvolgende CDA-wethouders ontwikkelen ze voorlopig vooral veel discussies en rechtszaken ben ik bang. Volgende verkiezingen meer hierover…. 

Langs de lijnen van de inhoud – om met Sigrid Kaag te spreken – vernauwt mijn keuzepalet zich wel enigszins nu, moet ik zeggen. Goed beschouwd zijn er eigenlijk nog drie in de race. Dat belooft wat de komende dagen in mijn brein.

Gisterenavond brachten Omroep Centraal en het Gemerts Nieuwsblad het lijsttrekkersdebat naar ons, de kiezers, toe. Ik kan me nog erg interessante avonden herinneren in De Eendracht, waar ik ook live bij was en waar de spanning tussen de deelnemers voelbaar was. Nu moesten we het alleen met beeld doen. Tussendoor zappend naar de Giro555-avond (er zijn ook andere dingen gaande) kwam ik tot de conclusie dat het helaas deze keer een ‘année sans’ dreigt te worden: een jaar zonder.

Ik heb een boek geschreven over iemand die twaalf keer actief heeft meegedaan aan de gemeenteraadsverkiezingen (en nu – zijn veertiende keer – zelfs nog lijstduwer is) en daarbij ook meerdere keren (of eigenlijk altijd wel) de ‘top dog’ ofwel de te kloppen man was. Wie “Kumt Goewd” leest, zal concluderen dat de vierjaarlijkse stembusgang vaak genoeg een dreh- und angelpunkt is geweest in de lokale politiek. We herinneren ons natuurlijk de machtsomwentelingen van 1999 en 2010 en de verkiezingen daarna, die de boel weer omflipten. Of de strijd van 1986, toen er ook van alles broeide. Dat had misschien niet zozeer met inhoudelijke onderwerpen te maken, maar meer met machtsverhoudingen en bestuurscultuur. En met sterke mensen, waar Harrie Verkampen zeker toe behoorde.

Maar er waren ook genoeg jaren dat het ‘gewoon doorging’. Dat er geen grote onderwerpen op tafel lagen en een richtingenstrijd zich in geen velden of wegen liet bekennen. Een jaar zonder. Ik heb het gevoel dat we in Gemert-Bakel nu weer zo’n jaar hebben. Niet dat er geen onderwerpen zíjn, maar ze zijn of nog niet echt ontvlamd (het kasteel, maar dat komt over vier jaar wel denk ik, als de chaos op zijn hoogtepunt is), of nog ‘under investigation’ (Cultuurhuis, geurbeleid) of gewoon geen sexy verkiezingsmateriaal (laten we wel wezen: alles waar geen ruimtelijke ordening aan te pas komt).

De mensen

Er zijn ook geen sterke mensen die eens even flink aangepakt zouden moeten worden in zo’n debat, of twee duidelijke opponenten. De lijsttrekker van de VVD (die ik hartstochtelijk heb horen pleiten voor sociale huurwoningen en jongerenwerkers) probeerde het even aan het eind in zijn een-op-een debat met de lijsttrekker van het CDA, maar die trok zijn “why can’t we all just get along?”-kaart, dus dat werd niks. De overige lijsttrekkers zijn aardige lieden met het hart op de goede plek, zeer oudgediend soms, maar retorisch niet vlammend. De nieuweling van D66 was redelijk goed bezig, maar verslikte zich toen hij uitsprak dat het moeilijk is om in De Mortel de supermarkt overeind te houden…als je niet weet dat daar inmiddels het succesvolle Dorpskantoor zit dan heb je voor mij natuurlijk afgedaan, haha.

We hebben nog een week, misschien komt het allemaal nog wat meer tot leven in Gemert-Bakel, maar ik ben er bang voor. Eén belangrijke les neem ik wel mee van gisterenavond: waar zouden wij als kiezer en hullie als politici zijn zonder de lokale media? Zowel de krant als de omroep staan -om verschillende redenen- onder druk en als zij daaraan bezwijken zou dat funest zijn. Het waarborgen van de lokale nieuwsvoorziening, dát zou nog eens een goed en belangrijk onderwerp zijn om als raad in de komende periode je tanden in te zetten.

Het debat: het heeft wel wát geholpen, maar ik ben er nog niet uit.